Nadkwasota, określana także jako nadkwaśność lub niestrawność kwasowa charakteryzuje się wzmożoną produkcją kwasu solnego przez komórki żołądka. Towarzyszy jej ból w górnej części brzucha pojawiający się po 2-3 godzinach od spożycia posiłku. Nadkwasota bywa w wielu przypadkach mylona ze zgagą, która jest przede wszystkim związana z zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Może się jednak zdarzyć, że objawy zgagi pojawiają się także przy nadkwaśności żołądka. Nadkwasocie często towarzyszy uczucie pieczenia i ból w klatce piersiowej i żołądku, brak apetytu, a w niektórych przypadkach wymioty.
Przyczyny nadkwasoty
Rolą komórek nabłonkowych żołądka jest m.in. wytwarzanie soku żołądkowego, w którego skład wchodzi kwas solny. Kwas ten jest niezbędny do prawidłowego przebiegu procesu trawienia, działa bakteriobójczo, ogranicza rozwój szkodliwych drobnoustrojów i chroni przed niepożądanymi patogenami. Jednak w przypadku nadprodukcji kwasu solnego może dojść do uszkodzenia błony śluzowej żołądka i pojawienia się choroby wrzodowej. Wydzielanie soku żołądkowego regulują dwa hormony: gastryna i somatostatyna. Gastryna wpływa na pobudzenie wydzielania soku żołądkowego, natomiast somatostatyna hamuje jego wytwarzanie. Wszystkie choroby, którym towarzyszy wzrost produkcji gastryny wiążą się także z nadmierną produkcją kwasu solnego. Do takich chorób zalicza się:
- zakażenie bakterią Helicobacter pylori,
- niedokrwistość złośliwa,
- guz wydzielający gastrynę – zespół Zollingera-Ellisona,
- zabieg chirurgiczny usunięcia części żołądka z zachowaniem części przedodźwiernikowej,
- zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka.
- zażywanie niektórych leków działających drażniąco i wzmagających wydzielanie soku żołądkowego (np. zawarty w aspirynie kwas acetylosalicylowy),
- nieprawidłowy sposób odżywiania,
- nadużywanie alkoholu,
- stres,
- palenie papierosów.
Objawy nadkwasoty
Dolegliwości związane z nadkwasotą są bardzo podobne do tych, które występują w chorobie wrzodowej dwunastnicy. Pojawiają się takie objawy jak ból w górnej części brzucha odczuwalny kilka godzin po spożyciu pokarmu i uczucie ssania. Ustępują one po zażyciu leków działających neutralizująco na sok żołądkowy, a także po posiłku. Nasilenie dolegliwości jest zauważalne w godzinach nocnych lub nad ranem. Charakterystyczne są także występujące naprzemiennie okresy remisji i wznowy. Te ostatnie odnotowuje się głównie wiosną i jesienią.
Sposób leczenia
Leczenie nadkwaśności jest uzależnione od przyczyn jej występowania. Często stosowane jest leczenie objawowe z zastosowaniem leków z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP), które wpływają na ograniczenie wydzielania kwasu solnego. W przypadku stwierdzenia obecności bakterii Helicobacter pylori w błonie śluzowej żołądka przeprowadza się eradykację, czyli wprowadzenie leczenia przeciwbakteryjnego z równoczesnym zastosowaniem IPP. Jeżeli zdiagnozowana została niedokrwistość złośliwa konieczne jest podawanie witaminy B12 w domięśniowych iniekcjach, które zazwyczaj jest kontynuowane przez całe życie.
Znaczenie diety w nadkwasocie
Występowanie nadkwasoty wymaga zmiany nawyków żywieniowych, szczególnie w przypadku kiedy została dodatkowo zdiagnozowana choroba wrzodowa żołądka. Wprowadzenie odpowiednich modyfikacji żywieniowych wpływa na zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego oraz ograniczenie nieprzyjemnych dolegliwości. Wpływa także na przyspieszenie gojenia owrzodzeń przewodu pokarmowego i poprawę jakości życia. W celu złagodzenia objawów, które towarzyszą nadkwasocie zaleca się wprowadzenie diety lekkostrawnej i ograniczenie spożywania substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Należy unikać produktów ciężkostrawnych, zawierających duże ilości błonnika, strączków, wywarów mięsnych, tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, napojów gazowanych, zasmażek, czosnku, cebuli, pora, świeżego pieczywa, pieczywa na zakwasie, kawy, kakao, czekolady, potraw ostrych kwaśnych oraz słodyczy. Należy natomiast zwiększyć spożycie warzyw, które wpływają na obniżenie nadmiernej kwasowości (ziemniaki, kabaczek, brokuły, marchew, buraki, szpinak), a także nabiału. Czerwone mięso najlepiej zastąpić chudym drobiem i rybami. Zalecane jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów, najlepiej niegazowanej wody, mleka czy napojów mlecznych. Ulgę w dolegliwościach może przynieść włączenie np. Alugastrin® 3Forte, który nie tylko redukuje nadkwaśność, ale również chroni śluzówkę (opatentowany naturalny kompleks Mucosave®) i hamuje refluks. Korzystny wpływ ma również ugotowane siemię lniane, nasiona kozieradki, rumianek i korzeń lukrecji.
Bibliografia:
- Szczeklik A., Gajewski P., „Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych”. Medycyna praktyczna, Kraków 2017
- Ciborowska H., Rudnicka A., „Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka”, wyd. 3, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
