Choroby czynnościowe jelit to zaburzenia prowadzące do występowania określonych objawów klinicznych, w przebiegu których nie występują żadne odchylenia w badaniach. Nie można zatem wykazać żadnych zmian organicznych w przewodzie pokarmowym. W procesie rozpoznania choroby czynnościowej jelit objawy mają kluczowe znaczenie. Opisane zostały w tzw. Kryteriach Rzymskich, które stanowią podstawę diagnostyki zaburzeń czynnościowych.
Co to są czynnościowe choroby jelit?
Choroby czynnościowe to zaburzenia, w przebiegu których nie można wykazać obecności zmian organicznych. Oznacza to, że w badaniach nie są wykazywane takie zmiany w przewodzie pokarmowym jak polipy, nadżerki, wrzody czy guzy. Pomimo to dochodzi do zaburzenia funkcjonowania jednego lub wielu odcinków przewodu pokarmowego.
Do czynnościowych chorób jelit zaliczane są następujące schorzenia:
- zespół jelita nadwrażliwego
- biegunki czynnościowe
- zaparcia czynnościowe
- wzdęcia czynnościowe
- nieokreślone zaburzenia czynnościowe jelit
- zaparcia wywołane opioidami.
Zespół jelita nadwrażliwego - przyczyny, objawy i leczenie
Zespół jelita nadwrażliwego to jedno z najczęściej występujących zaburzeń czynnościowych jelit. Zazwyczaj zaburzenie to jest diagnozowane przed 50 rokiem życia. Wśród potencjalnych przyczyn zespołu jelita drażliwego wymienia się przede wszystkim predyspozycje genetyczne, zaburzenia mikrobioty jelitowej, nadwrażliwość trzewna na stres czy spożyty posiłek. Czynnikiem wyzwalającym może być także infekcja bakteryjna, wirusowa lub pasożytnicza jelit.
Jak rozpoznać to zaburzenie czynnościowe jelit? Objawy, które ujęte zostały w wytycznych rzymskich są następujące. Przede wszystkim – należy stwierdzić obecność nawrotowych bólów brzucha, występujących co najmniej raz w tygodniu przez okres trzech miesięcy. Ponadto wymagane jest stwierdzenie obecności co najmniej dwóch z poniższych kryteriów:
- ból brzucha powiązany jest z wypróżnianiem
- bólowi towarzyszy zmiana częstości wypróżnień
- bólowi towarzyszy zmiana uformowania stolca
- IBS z przewagą biegunek
- IBS z przewagą zaparć
- postać mieszana IBS
- niesklasyfikowana postać IBS.
- cebula, czosnek, szparagi, kalafior, brukselka, por, kapusta, buraki ćwikłowe
- owoce suszone, jabłka, gruszki, mango, arbuzy, brzoskwinie
- pistacje, nerkowce
- produkty zbożowe (pszenica, żyto, jęczmień)
- miód
- słodziki
- produkty mleczne
Biegunka czynnościowa - co to jest?
Biegunka czynnościowa to zaburzenie czynnościowe jelit, w przebiegu którego występują nawracające biegunki, przy wykluczeniu kryteriów zespołu jelita nadwrażliwego. Do rozpoznania biegunek czynnościowych wystarczy stwierdzenie luźnych lub wodnistych stolców w powyżej 25% wypróżnień.
Leczenie biegunek czynnościowych polega przede wszystkim na stosowaniu diety lekkostrawnej. Należy unikać produktów bogatych w błonnik, takich jak pełne ziarna zbóż, konieczne jest wykluczenie alkoholu, słodzików, potraw tłustych i pikantnych przypraw. Warzywa i owoce najlepiej jest poddać obróbce cieplnej i usunąć pestki oraz skórkę. Można spożywać pieczywo pszenne, drobne kasze, gotowane chude mięsa i ryby. Wskazane jest częste spożywanie niewielkich objętościowo posiłków. Należy jednocześnie pamiętać o odpowiednim nawodnieniu i ewentualnym uzupełnieniu elektrolitów.
Zaparcia czynnościowe - co je wyróżnia?
W przebiegu zaparć czynnościowych pojawiają się takie objawy jak wzmożony wysiłek podczas defekacji, twarde stolce, uczucie niepełnego wypróżnienia oraz wzdęcia. Aby ułatwić wypróżnianie, zalecane jest zwiększenie podaży błonnika wraz z dietą. Jednocześnie – należy pamiętać o przyjmowaniu większych ilości płynów. W diecie nie powinno zabraknąć produktów pełnoziarnistych i warzyw, a także kefirów i jogurtów. Unikać należy produktów z białej mąki, słodyczy, fast foodów i smażonych dań.
Wzdęcia czynnościowe
O wzdęciach czynnościowych mówimy wówczas, gdy co najmniej raz w tygodniu obserwowany jest znaczny wzrost objętości brzucha, a także wzdęcia. Jednocześnie wykluczone zostają kryteria rozpoznania innych zaburzeń czynnościowych jelit – zespołu jelita nadwrażliwego, zaparć czy biegunek czynnościowych.
Postępowanie w przebiegu wzdęć czynnościowych sprowadza się do stosowania takiego modelu żywienia, który wyklucza produkty powodujące pogorszenie samopoczucia. Oznacza to, że dieta ma indywidualny charakter i jest komponowana po przeprowadzeniu wnikliwej obserwacji organizmu. Najbardziej uniwersalną dietą w przebiegu wzdęć czynnościowych wydaje się być dieta LOW FODMAP, wskazane jest także unikanie stresu oraz stosowanie probiotyków.
W przypadku czynnościowych zaburzeń jelit warto sięgnąć po probiotyki, np. SIBOSgastrin® zawierający szczepy Enterococcus faecium Rosell®-26 oraz Bacillus subtilis Rosell®-179. Dzięki zastosowaniu tego probiotyku, możliwe jest przywrócenie równowagi mikrobioty jelitowej. Ponadto przyjmowanie tego probiotyku przekłada się na złagodzenie objawów żołądkowo-jelitowych, dolegliwości bólowych oraz zmniejszenie występowania biegunek.
